BIOSFERRA – to inaczej obszar Ziemi, na której można dostrzec kontynenty, oceany, lasy. Jest systemem ekologicznym zamieszkiwanym przez organizmy żywe.  Biosfera składa się  :

– litosfery – zewnętrzna powłoka Ziemi, nazywana często „skorupą ziemską”;

– hydrosfery – wodna powłoka Ziemi, tzn. oceany, morza, jeziora;

– atmosfery – gazowa powłoka Ziemi, w której skład wchodzi azot ok. 70,084%, tlen 20,946% oraz argon 0,934%.

Integralną częścią systemu Ziemi jest życie. Na skład atmosfery mają zasadniczy wpływ istoty żywe poprzez „wdychanie” i „wydychanie” dwutlenku węgla i tlenu.

Ważną rolę odgrywają w obiegu wody, czerpiąc wodę z gleby i powietrza, tym samym wspierają przywrócić ją ponownie poprzez wydychanie pary wodnej i napowietrzenie gleby, co umożliwia wnikanie deszczu w ziemię. Generalnie rzecz ujmując Ziemia nie byłaby planetą bez swojej biosfery.

EKOSYSTEMY –  to zespół żywych organizmów, ich środowisko oraz wzajemne powiązania w ich określonej przestrzeni. Ekosystem dzieli się na składniki abiotyczne, takie jat : klimat, minerały, wodę, światło słoneczne i inne oraz składniki biotyczne, które składają się z żywych stworzeń. Połączenie tych dwóch składników tworzy głównie dwie siły: przepływ energii przez ekosystem i cykl składników odżywczych.

 

 

BIOCENOZY – ogół organizmów żyjących w konkretnym ekosystemie. W biocenozie można wyróżnić trzy grupy organizmów na podstawie ich udziału w biogennym cyklu substancji. Grupą pierwszą są producenci – organizmy autotroficzne – głównie rośliny zielone, to one tworzą substancje organiczne z substancji nieorganicznych. Kolejną, drugą grupą są organizmy heterotroficzne – zwierzęta, które można podzielić na konsumentów pierwszego, drugiego oraz trzeciego i czwartego rzędu. Konsumenci pierwszego rzędu to zwierzęta żywiące się roślinami, a także grzyby, bakterie pasożytnicze i inne rośliny achlorofilowe. Konsumenci drugiego rzędu to drapieżniki i pasożyty organizmów roślinożernych. Konsumenci trzeciego i czwartego rzędu to nadpasożyty. Kolejną trzecia grupą to reducenci – są to organizmy, które odżywiają się szczątkami rozkładających się roślin i zwierząt,  głównie organizmów heterotroficznych.

Związki i połączenia w biocenozie są bardzo zróżnicowane. Poza połączeniami troficznymi, występuje pasożytnictwo i symbioza, niektóre organizmy stają się substratem dla innych.

POPULACJE – to pewna grupa organizmów zamieszkujących dany obszar, w określonym czasie. Populacja tworzy się w momencie interakcji ekologicznej i rozrodczej między stworzeniami w danej populacji. Częściej zachodzi interakcja osobników danej populacji niż innych populacji w tego z samego gatunku.

 

ORGANIZMY – organizmy pogrupowane są w taksony, które można agregować, inaczej mówiąc je uporządkować według stopni takich jak: domena, królestwo, rodzaj, rodzina oraz gatunek. Istnieje podział organizmów na: bakterie, protisty, grzyby, rośliny i zwierzęta. Wszystkie z powyżej wymienionych organizmów różnią się budową oraz typem odżywiania. Bakterie należą do grupy jednokomórkowców. Komórki bakteryjne nie są otoczone błoną organelli. Ich kształt może być, np. spiralny, kulisty lub pałeczkowaty. Protisty obejmują jądrowce. Większość z nich to jednokomórkowce, aczkolwiek występują wielokomórkowce. Na podstawie sposobu odżywiania protisty można podzielić na autotroficzne, heterotroficzne i miksotroficzne. Grzyby mimo możliwości złożonej grzybni, wykazują jedynie zróżnicowane proste tkanki, o ile w ogóle występują. Są to organizmy niekomórkowe, wykazujące się heterotroficznym typem odżywiania. Rośliny to organizmy wielokomórkowe oraz wielozadaniowe. Zbudowane są wyżej uorganizowanych tkanek i organów, które umożliwiają im odżywianie, wzrost oraz oddychanie i rozwój. Dzięki chloroplastom zawierającym chlorofil prowadzą proces fotosyntezy. Mają stałą zdolność do podziału komórek, dzięki tkankom twórczym. Zwierzęta to organizmy wielokomórkowe o komórkach eukariotycznych. Największą grupą zwierząt stanowią bezkręgowce. Kolejną grupą są kręgowce, wyróżnić z nich można ryby, gady, ptaki, pazy oraz ssaki.

ORGANY (narządy) I ICH SYSTEMY (układy) – wgłębiając się w dalszą strukturę hierarchii życia, można zauważyć, iż wymaga bardziej złożonych badań nad budową organizmów. Narządy mają zadanie pełnić konkretną funkcję organizmu. Przykładem jest liść klonu, który zawiera dwie lub więcej tkanek. Pędy czy korzenie są najistotniejszymi  organami roślin. Narządy człowieka oraz innych organizmów zwierzęcych czy roślinnych mogą stworzyć zespół połączonych ze sobą narządów, których funkcją jest wykonanie skomplikowanych działań. Jednym w przykładów takiego układu u człowieka jest układ pokarmowy, czy układ nerwowy.

TKANKI – to grupa komórek charakteryzujących się podobną budową, tym samym pochodzeniem, przemianie materii. Funkcją ich jest wykonywanie na rzecz danego organizmu określonych funkcji. Tkanki budują narządy, a te budują układy. Występują u roślin wyższych oraz u zwierząt tkankowych.

KOMÓRKI – są to podstawowe jednostki, które posiadają swoją strukturę oraz funkcję i z niej składają się wszystkie istoty żywe. Bakteria, czy drożdże są często pojedynczą komórką. Wielokomórkowe są organizmy takie jak rośliny i zwierzęta. Komórki współdziałają z wyspecjalizowanymi komórkami i tym samym tworzą duże organizmy wielokomórkowe, tj. ludzie i inne zwierzęta. W ludzkim ciele znajdują się biliony komórek, które należą do różnych rodzajów, np. komórki nerwowe, mięśniowe wyspecjalizowane w przeróżne tkanki.  Komórki charakteryzują się zdolnością do wytwarzania swoistych cech w funkcji i budowie. Istota żywa zbudowana jest z komórek, maleńkich jednostek, które są wyspecjalizowane i zaprojektowane do konkretnego działania w organizmie.

W ciele istnieje wiele komórek o różnym typie, rozmiarze oraz kształcie. Komórka składa się z błony komórkowej, jądra i między nimi cytoplazmy. W cytoplazmie pojawiają się drobne, skomplikowane włókna oraz tysiące drobnych struktur zwanych organellami.

 ORGANELLE – to wyspecjalizowane małe struktury w komórce, które pełnią określoną funkcję. W organizmach jednokomórkowych są odpowiednikami organów w organizmach wielokomórkowych. Organelle można podzielić na trzy funkcje:

– bez błony, przykładem są rybosomy, których nie ogranicza błona. Obecne są w organizmach prokariotycznych i eukariotycznych.

– pojedyncze związane z błoną, przykładem jest wakuola, lizosom i aparat Golgiego. Obecne są w komórce eukariotycznej.

– podwójne związane z błoną, takie jaki mitochondria i chloroplast – te organelle są podwójnie związane z błona.

 

 

CZĘSTECZKI – zespół atomów dwóch lub więcej neutralnych elektrycznie związanych ze sobą wiązaniem atomowym. Charakteryzują się specyficznym rozmiarem oraz kształtem, który formułuje funkcje w żywej komórce. Powszechne nie tylko jako składniki materii substancji organicznych, ale także stanowią większą część atmosfery i hydrosfery.

 

Zadania do przećwiczenia z zakresu biologii możemy znaleźć w zbiorze akademii: Zbiór zadań z biologii akademiadwmed.pl

Natomiast konkretne zadania ekologiczne można rozwiązywać na platformie dwmed.pl w dziale Ekologia